Introductie

Mijn taal vertalen, de muziek behoeft geen vertaling

Israëlische liedjes vormen naar mijn idee een bijzonder muziekgenre dat traditionele melodieën met popmuziek vermengt, diverse stijlen omvat en vaak poëzie als basis heeft.

Israëlische liedjes behoren misschien officieel tot de populaire muziek, maar zijn vaak allesbehalve ‘licht’. Misschien door de speciale geschiedenis van Israël zijn de teksten vaak beladen. Zo is er een traditie van componeren aan de hand van gedichten en veel grote dichters zoals Lea Goldberg, Nathan Alterman, Rachel, Nathan Zach en nog veel anderen zijn op een prachtige wijze in dit genre vertegenwoordigd.

Thema’s als dood en verlies zijn in Israël helaas onderdeel van de dagelijkse realiteit en is er een compleet genre ‘herdenkingsdag-liederen’ ontstaan. Behalve de werkelijke functionaliteit ervan, namelijk het herdenken van dierbaren, kan deze term ook duiden op een verzameling van sfeervolle, verstilde en vaak complexe minicomposities.

Het feit dat in de eerste helft van de vorige eeuw een enorme hoeveelheid aan talent uit alle windstreken naar Israël is gekomen, heeft zeker aan de kwaliteit van de Israëlische muziek bijgedragen. Muzikanten, componisten, dichters en schrijvers waren genoodzaakt hun persoonlijke taal te hervinden, gaandeweg zijn hun oorspronkelijke stijlen met elkaar vermengd om zo een nieuwe stijl te creëren. Invloeden vanuit de lokale culturen en de betovering van het landschap van het nieuwe land maakten het mengsel compleet. 

In de generaties daarna blijft de Israëlische muziek zich in diverse richtingen evolueren. In de jaren ’60, ’70 vormde de Engelstalige pop een enorme inspiratiebron voor artiesten, de grote immigratiegolf vanuit Ethiopië heeft de ‘zwarte klank’ met zich meegebracht en Griekse melodieën zijn nog altijd van grote invloed, om maar een paar voorbeelden te noemen.  Muzikanten en tekstschrijvers blijven alle thema’s die mensen bezighouden behandelen, maar de rode draad blijft de magie van de grote culturen-soep en een soort onnavolgbare kwaliteit.

Als Israëliër die bijna dertig jaar in Nederland woont bevind ik mij per definitie tussen twee culturen in. Mijn verleden is daar, mijn heden, hier. Mijn ouders kwamen naar Israël in de jaren ’30, ’40 en ik heb mijn kinderen in Nederland grootgebracht. Het blijft een soort spagaat. Een van de manieren om die te overbruggen is voor mij vertalen. Boeken, kinderverhalen, gedichten. Dit doe ik zolang ik hier woon, omdat er zo veel moois is en ik mijn dierbaren wil mee laten proeven, laten begrijpen, lezen, horen.

Maar vooral de liedjes hebben een speciale plek in mijn hart. Ze zijn mij net zo dierbaar, net zo verankerd in mijn verleden als het licht, de lucht, de geuren en de kleuren van mijn land. Deze fascinatie, gecombineerd met passie voor taal en mijn werk als muzikant, zorgt ervoor dat ik deze parels niet alleen vertaal, maar ze ook graag enigszins herdicht zodat ze ook zingbaar zijn.

Ik hoop dat de lezers van dit blog, net als ik, door de magie van deze muziek geraakt zullen worden. Lees, luister, zing, geniet.

©Nava Benyamini 2017/ 18

Opmerkingen:

1. deze introductie en een opzet voor een aantal van de verhaaltjes was oorspronkelijk geschreven voor het NIW. De publicatie is toen niet doorgegaan en nu publiceer ik het op eigen platform.

2. Ik ben bezig toestemming te krijgen van de originele schrijvers.