Kinderliedjes

Ik hou van kinderliedjes. In het Hebreeuws, in het Nederlands, in het Engels... In de VS geboren zijn de Amerikaanse kinderliedjes en -gedichtjes bij me gebleven als dierbare herinneringen aan jonge jaren, en doordat mijn eigen kinderen in Nederland zijn opgegroeid, draag ik ook de Nederlandstalige kinderliedjes een warm hart toe. Ik bewonder o.a. van Harry Bannink en A.M.G Schmidt, maar net zo goed hou ik van de 'geijkte' kleuter- peuter, ouderwetse Avro-koor liedjes die bepaalde periodes bij ons thuis non-stop draaiden.

Maar, ja, ik verval in de herhaling, de Hebreeuws kinderliedjes hebben ook weer een smaak apart. Ook dit sub-genre vormt een mengelmoes van stijlen, want de immigranten namen hun muziek mee, en die ging  zich vervolgens mengen met plaatselijke invloeden.

Sinds dat ik oma ben, draaien kinderliedjes weer volop in mijn hoofd, en wat is het feest om samen met en voor mijn kleindochtertje te zingen en te spelen! Voor haar, en voor iedereen die het wil zingen, heb ik een aantal kinderliedjes vertaald.

Slaap zacht.
Dit is natuurlijk van oorsprong geen Israelisch liedje, dus een beetje vals spelen.. maar des al niettemin een prachtig lied! Het is een creatie van Lennon & McCartney, uitgebracht op The White Album van de Beatles in 1968, een lied dat ik altijd prachtig betoverend heb gevonden. Toen we in afwachting waren op de geboorte van onze eerste kleindochter besloten wij als kraamcadeau een lied voor haar op te nemen.
De Hebreeuwse vertaling is weer van de hand van Eli Mohar en de uitvoering van Gidi Gov is gearrangeerd door Adi Rennert en geeft het lied een mooi nieuw jasje.

We maakten een opname die daarop gebaseerd was en ik heb een Nederlandse vertaling gemaakt voor de tekst, die Arno zingt. Het tweede couplet zing ik dan in het Hebreeuws.

Aililoeli.
Dit melancholisch slaapliedje is geschreven, gecomponeerd en gezongen door Chava Alberstein in haar album, Milky Way uit 2007.

Zoals zo vaak gebeurde het ook dit keer, ik werd ineens 'verliefd' op dit nummer en moest en zou hem vertalen. Het klankwoord Ai-lie-loe-lie, is een veel gebruikt 'woord' bij Jiddische slaapliederen. Ik weet nog dat mijn moeder wel eens loe-lie-loe-lie-loe-lie-loe zei-zong-humde, het was geen lied, maar een kreet van troost en rust. De melodie van Chava geeft dat gevoel heel goed weer, en de Hebreeuwse tekst haalt het uit de 'gola', de diaspora sfeer, en brengt het naar het heden, naar de alledaagsheid van een kinderleventje in het hier en nu.

Aililoeli aililoeli

Voor de voeten, voor de handen

Aililoeli aililoeli

Voor de kultjes in je wangen

Aililoeli voor die plek

Bij je neusje, kin en nek

Aililoeli voor het haar

Aililoe slaap nou maar.

Aililoeli aililoeli

Voor de kleren in hun manden

Aililoeli aililoeli

Voor de plaatjes op de wanden

Voor de tafel en de stoel

Voor de pop en heel de boel

Voor de bloem op het tapijt

Het is nu weer slaapjes tijd.

Aililoeli aililoeli

Voor de ogen en oogleden

Aililoeli aililoeli

Voor het boek van 'Lang geleden'

Aililoeli dekentje

Aililoeli lief bedje

Het konijntje in je hand

Die je altijd vast omarmt.

Aililoeli aililoeli

Lieve kleine ziel van mij

Aililoeli aililoeli

Aller zoetste zoen van mij

Aililoeli ‘tis echt waar

Zeg ik dag voor even maar

Aililoeli slaap mijn liefst

Doe je mooie ogen dicht.

© Nava Benyamini 2017

Kaarsje.

Een simpel maar prachtig Chanoeka liedje. Alle kinderen van alle generaties in alle schooltjes en peuterschooltjes, zingen dit lied terwijl ze een papieren kaars op hun hoofd dragen en een lief, dun gekleurd kaarsje vasthouden om hem vervolgens in de Chanoekia (Chanoeka kandelaar) te zetten.

Hier een mooie uitvoering uit het legendarische kinderprogramma Parpar Nechamd (Lieve vlinder), een beetje de Israëlische Sesamstraat. 

En hoewel iedereen in onze familie in het Hebreeuws kan meezingen, kon oma zich toch niet inhouden en dit jaar zongen we tweetalig in koor :)

Kaarsje – ner li

(Chanoeka liedje)

Kaarsje, kaarsje lief en klein

Wil je vandaag mijn lichtje zijn?

Met Chanoeka geef jij je licht

Met Chanoeka zing ik een lied

Met Chanoeka geef jij je licht

Met Chanoeka zing ik een lied.

© Nava Benyamini 2018

't mooiste meisje

Mijn vertaling werd o.a. gezongen door Yasmin Kedar tijdens een optreden met Yoni Rechter himself :) in Amstelveen in 2015 

 

’t Mooiste meisje

 

Muziek: Yoni Rechter

Tekst: Yehonathan Geffen

Vertaling: Nava Benyamini

 

 

’t allermooiste meisje van de klas

heeft de mooiste ogen van de klas

en de mooiste vlecht van heel de klas,

het mooiste mondje in de klas

 

en als je vaak genoeg naar haar kijkt

je ziet 't meteen, ‘t is een feit:

zij is het aller allermooiste van de klas

 

wanneer ze lacht,

dan lach ik met haar,

maar wanneer ze huilt

dan vind ik het raar

want ze is nog altijd, niet waar?

het mooiste meisje van de hele klas.

 

’t allermooiste meisje van de klas

heeft de mooiste ogen van de klas

en de mooiste vlecht van heel de klas,

het mooiste mondje in de klas

 

en als je vaak genoeg naar haar kijkt

je ziet 't meteen, ‘t is een feit:

zij is het aller allermooiste van de klas

 

wanneer ze lacht,

dan lach ik met haar,

maar wanneer ze huilt

dan vind ik het raar

want ze is nog altijd, niet waar?

het mooiste meisje van de hele klas.

 

en als je vaak genoeg naar haar kijkt

je ziet 't meteen, ‘t is een feit:

zij is het aller allermooiste van de klas

 

 

 

© Nava Benyamini 2010

Elk mens heeft een naam

Tekst: Zelda Mishkovsky
Muziek: Chanan Yovel
Vertaling: Nava Benyamini

In mijn ogen vormt dit lied een heel goed voorbeeld van de magische wederzijdse inspiratie van muziek en tekst binnen het genre van de Israëlische muziek. De tekst is in 1974 geschreven door de dichteres Zelda . Zelda was een bijzonder figuur; zij is in Oekraïne geboren in een orthodox gezin dat in de jaren ’20 naar Palestina immigreerde, maar ondanks haar behoudende achtergrond, zijn haar gedichten open en spiritueel van karakter en vrij van vorm. Ze werd bewonderd door en fungeerde als voorbeeld voor veel jonge moderne schrijvers en dichter.

De muziek is in het jaar daarna gecomponeerd door de begaafde muzikant Chanan Yovel, die net als zoveel artiesten van zijn generatie en de generaties voor en na hem in, een deel uitmaakte van ‘The Nahal Band’ - een van de beste en traditie-rijkste bands binnen het Israëlisch leger. Hij heeft een eigen, zachtaardige en melancholische stijl van componeren. In dit lied vind ik het zo mooi dat hij zowel intiem en klein is gebleven, maar tegelijkertijd spannende harmonische ontwikkelingen neerzet die de emotionele lading van de tekst heel goed weergeven.

Dit lied is in de loop der jaren een ‘herdenkingsdag-lied’ geworden. Dat vind ik persoonlijk jammer, maar dat schijnt zo te gaan. Bijna alle melancholische liedjes die mij in mijn jonge jaren zo hebben geraakt en beïnvloed, werden tot een nationaal symbool gebombardeerd. Ik doe maar alsof ik daar niks van weet en hou mij bij mijn oorspronkelijk liefde voor dit lied. Vanuit dit gevoel heb ik het ook vertaald.

De eerste uitvoering was van Chava Alberstein en dat nummer stond op een van de eerste platen in mijn puberale platencollectie. Hier hoor ik nog de onschuld van het nummer, misschien wel de oorspronkelijke bedoeling. Natuurlijk is de tekst beladen, de dood speelt er een rol, maar somber vind ik het niet. Er zit hoop in, schoonheid en poëtische ontroering.

Later heeft ook Chanan zelf zijn lied opgenomen en is het lied talloze keer gecoverd.

In mijn vertaling heb ik gekozen om halverwege de tekst van formulering te wisselen. De herhalende kreet 'Elk mens heeft een naam' wordt dan 'Elk mens wordt vernoemd', dat in tegenstelling tot het origineel waarin de bijna gebed-achtige herhaling het hele lied doorgaat. In het Hebreeuws werkt het bijna trans-wekkend, in het Nederlands voelde ik de behoefte om een nieuwe lading te voegen naar mate het lied zijn hoogtepunt nadert.

Mijn vertaling is zo gemaakt dat het op de originele melodie gezongen kan worden.

Elk mens heeft een naam

Hem gegeven door God

Hem gegeven door zijn pa en zijn ma

Elk mens heeft een naam

Hem gegeven door zijn loop, de wijze van zijn lach

Hem gegeven door het stof

Elk mens heeft een naam

Hem gegeven door de berg

Hem gegeven door zijn muur

Elk mens heeft een naam

Hem gegeven door de sterren

Hem gegeven door zijn buur

Elk mens heeft een naam

Elk mens heeft een naam

Elk mens wordt vernoemd

Door zijn zonde wordt vernoemd

Door verlangen wordt hij vernoemd

Elk mens wordt vernoemd

Door zijn haters wordt vernoemd

Door zijn liefde wordt hij vernoemd

Elk mens wordt vernoemd

Door de feesten wordt vernoemd

Door zijn arbeid wordt hij vernoemd

Elk mens wordt vernoemd

Door de seizoenen wordt hij vernoemd

Door zijn blindheid is hij vernoemd

Elk mens heeft een naam

Elk mens heeft een naam

Elk mens heeft een naam

Hem gegeven door God

Hem gegeven door zijn pa en zijn ma

Elk mens heeft een naam

Hem gegeven door de zee

En hem gegeven door

Zijn dood.

© Nava Benyamini 2018